Santral Seröz Retinopati (SSR ya da CSR), makula bölgesinde sıvı birikimi ile karakterize edilen bir retina hastalığıdır. Görme merkezini etkileyerek bulanık görme, görüntüde bozulma ve renk algısında değişiklik gibi belirtilerle ortaya çıkar. Genellikle kendi kendini sınırlayan bir hastalık olmakla birlikte, bazı durumlarda kronikleşebilir ve kalıcı görme kaybına yol açabilir.
🧠 Hastalığın Oluşma Mekanizması
Retina, gözün arkasında yer alan ve ışığı algılayarak beyne ileten tabakadır. Santral Seröz Retinopati’de, retina pigment epiteli (RPE) adı verilen tabaka işlevini kaybeder ve koroid damarsal yapıdan gelen sıvının retina altına geçişini engelleyemez.
Sonuç:
➡ Makulada (retinanın merkezi) sıvı birikimi
➡ Görme merkezinde şişlik
➡ Görme bulanıklığı ve görsel distorsiyon
⚠️ Belirtilerin Detaylı İncelemesi
- Merkezi Görme Bulanıklığı
- En yaygın belirtidir. Okuma, araç kullanma ve yüz tanıma gibi detaylı görmeyi gerektiren işlerde zorluk yaşanır.
- Metamorfopsi (Görsel Bozulma)
- Düz çizgiler eğri görünür. Örneğin pencere çerçevesi ya da yazı karakterleri dalgalıymış gibi algılanabilir.
- Renk Algısında Solgunluk
- Özellikle mavimsi ve yeşilimsi tonlarda solukluk olur. Renkler daha “mat” hissedilir.
- Skotom (Görme Alanında Koyu Leke)
- Özellikle parlak yüzeylere bakıldığında ortaya çıkan, merkezi bölgede yer alan gölge veya karaltı hissi.
- Mikropsi / Makropsi
- Nesnelerin olduğundan küçük ya da büyük görünmesi. Bu, retina üzerinde düşen görüntünün bozulmasından kaynaklanır.
🧬 Hastalığın Nedenleri ve Risk Faktörleri
CSR’ye neden olan başlıca unsurlar şunlardır:
1. Psikolojik Stres ve Yüksek Kortizol Seviyesi
- Stres, kortizol hormonu düzeyini artırarak retina damarlarında geçirgenliği artırabilir.
- Bu durum sıvı sızıntısına zemin hazırlar.
2. Kortikosteroid Kullanımı
- Prednizolon, deksametazon gibi ilaçlar doğrudan RPE’yi etkileyebilir.
- Ağızdan, enjeksiyonla ya da hatta burun spreyi yoluyla alınan steroidler bile CSR’ye neden olabilir.
3. Cinsiyet ve Yaş
- Genellikle 30–50 yaş arası erkeklerde görülür. Erkeklerde 6-10 kat daha yaygındır.
4. Uyku Bozuklukları
- Özellikle uyku apnesi sendromu olanlarda CSR riski artar.
5. Diğer Faktörler
- Yüksek tansiyon
- H. pylori enfeksiyonu
- A tipi kişilik (rekabetçi, hırslı)
- Kafein ve enerji içeceği tüketimi
- Genetik yatkınlık
🧪 Tanı Yöntemlerinin Ayrıntıları
🔬 Optik Koherens Tomografi (OCT)
- Retina altındaki sıvıyı katman katman gösterir.
- CSR’nin izleminde en yaygın kullanılan yöntemdir.
💡 Florosein Anjiyografi (FA)
- Damar içine boya enjekte edilerek retinanın damar yapısı görüntülenir.
- Sızıntı noktaları ve “duman çıkışı” gibi klasik bulgular tespit edilir.
🌐 İndosiyanin Yeşili Anjiyografi (ICG)
- Koroid dolaşımını değerlendirmede kullanılır.
- Özellikle kronik olgularda tanıya yardımcıdır.
🩺 Tedavi Seçenekleri (Detaylandırılmış)
1. Gözlem ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri (Akut Vakalar)
- İlk 3 ay içinde kendiliğinden gerileme olabilir.
- Steroid ilaçlar kesilmeli.
- Stres kontrolü (meditasyon, yoga, psikolojik destek)
- Uyku kalitesinin artırılması
2. Lazer Fotokoagülasyon
- FA’da net bir sızıntı noktası varsa, klasik sıcak lazer uygulanabilir.
- Ancak makulaya çok yakınsa görme merkezine zarar verebilir.
- Genellikle periferik sızıntılarda tercih edilir.
3. Fotodinamik Terapi (PDT – Soğuk Lazer Tedavisi)
- En önemli bölüm
📌 Soğuk Lazer Tedavisi (PDT) Nedir?
- Retina altında anormal sızıntı yapan damarların geçirgenliğini azaltmak amacıyla kullanılır.
- “Soğuk lazer” olarak adlandırılmasının sebebi, klasik lazer gibi ısı üretmemesidir.
💉 Uygulama Şekli:
- Verteporfin adlı fotosensitif madde damar içine verilir.
- 15 dakika sonra gözde hedeflenen bölgeye düşük yoğunluklu lazer ışını uygulanır.
- Verteporfin ışıkla aktive olur ve sızıntı yapan damarları tıkar.
🎯 Avantajları:
- Makula merkezine zarar vermez.
- Kronik ve tekrarlayan CSR vakalarında etkili sonuçlar sağlar.
- Görme kalitesini iyileştirir ve retina hasarını önleyebilir.
⚠️ Yan etkiler:
- Işık duyarlılığı (işlem sonrası 48 saat direkt güneş ışığından kaçınılmalı)
- Nadiren retina atrofisi veya görmede geçici bozulma
4. İlaç Tedavisi
- Eplerenon veya Spironolakton (mineralokortikoid reseptör antagonisti): Kortizol etkilerini azaltarak sıvı birikimini önleyebilir.
- H. pylori tedavisi: Bazı çalışmalarda enfeksiyonun CSR ile ilişkili olduğu görülmüş, antibiyotik tedavisiyle iyileşme bildirilmiştir.
- Anti-VEGF ilaçlar: Sadece damarsal proliferasyon varsa tercih edilir.
⏳ Hastalığın Seyri
| Durum | Seyir | Açıklama |
|---|---|---|
| Akut CSR | 3-4 ayda düzelir | Tedavisiz bile görme geri dönebilir |
| Kronik CSR | Aylar – yıllar sürebilir | Kalıcı retina hasarı riski vardır |
| Tekrarlayan CSR | Yeni ataklar olur | Genellikle aynı gözde, bazen karşı gözde |
💡 Yaşam Tarzı Önerileri
- Stres seviyenizi kontrol altında tutun (gerekirse destek alın).
- Uyku düzeninize dikkat edin.
- Kortizon içeren ilaçlardan kaçının.
- Düzenli göz kontrollerini aksatmayın.
- Göz yorgunluğunu azaltmak için ekran süresini sınırlayın.
📌 Sonuç
Santral Seröz Retinopati, çoğu zaman geçici ve tedaviye iyi yanıt veren bir hastalık olsa da, erken tanı ve kişiselleştirilmiş takip çok önemlidir. Özellikle kronik olgularda fotodinamik terapi (soğuk lazer), güvenli ve etkili bir seçenek olarak öne çıkmaktadır. Hastalar için hem klinik tedavi hem de yaşam tarzı düzenlemeleri birlikte yürütülmelidir.
